Aktywizacja społeczna
nie tylko seniorów, ale każdej innej grupy społecznej, zaczyna się w środowisku
lokalnym. O powodzeniu każdego z podjętych przedsięwzięć decyduje wiele
czynników. Niewątpliwie jednym z nich jest integracja społeczności i wzbudzenie
wśród jej członków chęci do działania. Istotną
rolę odgrywają w tych działaniach organizacje pozarządowe i skupieni wokół nich
wolontariusze, kościoły, związki wyznaniowe, uniwersytety trzeciego wieku, etc.
W ostatnich kilku latach
nastąpił gwałtowny wzrost zainteresowania problematyką aktywizacji seniorów. Nic
dziwnego, bowiem wedle statystyk i danych demograficznych, nasze społeczeństwo
gwałtownie się starzeje. Dzisiejszy senior chce pozostać jak najdłużej aktywny,
samodzielny, w pełni korzystający z uroków życia. Mimo tego, iż coraz więcej
ofert skierowanych jest do osób powyżej pięćdziesiątego roku życia, w wielu
społecznościach lokalnych, jedynym miejscem aktywności senioralnej jest
ławeczka w parku. Liczne badania jednoznacznie wskazują, że im dłużej osoba
pozostaje aktywna zawodowo i społecznie, realizuje swoje pasje i
zainteresowania, tym ma większe poczucie spełnienia, sensu życia, jest
zadowolona z relacji z innymi oraz wykazuje wiele optymizmu. Ponadto osoby
takie mniej skarżą się na dolegliwości chorobowe.
Najbardziej znaną i
powszechną inicjatywą dla seniorów są uniwersytety trzeciego wieku. Ich
tradycja wywodzi się z Francji i sięga początków lat siedemdziesiątych. Obecnie
działa ich w naszym kraju około 110 zrzeszając około 25 tysięcy słuchaczy. Głównymi
celami UTW są m.in. aktywizacja osób starszych, poszerzenie ich wiedzy,
umiejętności i kompetencji społecznych,
integracja z lokalną społecznością, podtrzymywanie więzi społecznych i
budowanie społecznego wsparcia.
Kolejną popularną
inicjatywą aktywizującą i integrującą osoby starsze są Kluby Seniora. Prowadzą one działalność artystyczną,
turystyczną, integracyjną, oferując swoim sympatykom możliwość realizowania swoich
pasji, aktywnego i atrakcyjnego spędzania czasu.
Pamiętajmy o tym, że
seniorzy posiadają ogromną wiedzę i bogate doświadczenia życiowe, a z ich rad
mogą korzystać młodsze pokolenia. Formuła Społecznych Banków Czasu pozwala na
aktywizację seniorów, przeciwdziała wykluczeniu społecznemu, motywuje do działania,
poprawia poczucie sensu życia (mogę zrobić coś użytecznego dla innych). Idea
banków opiera się na wymianie usług, w której walutą jest czas. Przykładowo – w
Poznańskim Banku Czasu prowadzone są różnego rodzaju warsztaty plastyczne, majsterkowania
oraz psychologiczne.
Wśród osób starszych istnieje zapotrzebowanie szczególnie
na kształcenie z korzystania z technologii informacyjnych, które przeciwdziała
tzw. wykluczeniu cyfrowemu, a także na
temat zdrowia, procesu starzenia się, wyglądu i higieny osobistej oraz
poradnictwa przedemerytalnego. Seniorzy są również zainteresowani nauką języków
obcych, zajęciami artystycznymi, sportowymi, wycieczkami, spotykaniem nowych
ludzi.
Należy zwrócić uwagę, że
duża część inicjatyw ma charakter formalny, czasami pewne akcje są organizowane
odgórnie dla seniorów. Coraz częściej jednak to seniorzy biorą sprawy we własne
ręce, organizując samodzielnie liczne wydarzenia. Czasem są one sformalizowane,
a czasem mają charakter spontaniczny. Ważne jest, aby seniorzy również
samodzielnie podejmowali działania i organizowali sobie czas. Bardzo często
wystarczą dobre chęci, aby zainicjować pewne działania w społeczności lokalnej.
Na początek wystarczy znaleźć kilka osób w naszym otoczeniu i zorganizować
wspólny spacer, nordic walking, wspólne gotowanie, wypad do kina czy teatru, a
później poszerzać wachlarz możliwości. Poniżej znajdują się przykłady, które pokazują,
że seniorzy potrafią doskonale sami się organizować i wyzwalać pozytywną energię w swoim
otoczeniu.
W niektórych
miejscowościach tworzą się inicjatywy, w ramach których seniorzy oferują
mieszkańcom pomoc przy pracach domowych, często też udzielając porad młodszemu
pokoleniu. Seniorzy mogą również aktywnie włączać się w prace szkół czy
przedszkoli np. organizując wspólne warsztaty teatralne, literackie,
plastyczne, kulinarne. Jest to świetna inicjatywa łącząca pokolenia, wszyscy
bowiem wiemy, że nikt tak nie odmładza jak dzieci i nikt tak nie rozpieszcza
jak dziadkowie.
Oczywiście nie można zapominać o inicjatywach o charakterze sportowym.
W celu integracji, ale także podtrzymywania zdrowia i dobrego samopoczucia,
organizowane są grupowe zajęcia z nordic walking, aerobiku czy innego rodzaju aktywności.
Dobrą formą aktywizacji
społecznej jest akcja „seniorzy pomagają seniorom”. Forma wsparcia może być
różna – od pomocy przy zakupach, wizycie lekarskiej, po spędzanie razem
aktywnie czasu. Okazuje się bowiem, że osoby powyżej sześćdziesiątego roku
życia mogą być najlepszym wsparciem dla osób w podeszłym wieku (czyli 75+). Takie
inicjatywy należy szczególnie wspierać i doceniać. Bardzo często ograniczają
się one do pomocy sąsiedzkiej, jednak doświadczenia państw zachodnich pokazują,
iż przynoszą one wymierne korzyści dla obu stron – tej, która przyjmuję opiekę
i tej, która ją daje.
Na zakończenie trzeba
podkreślić, że większość działań aktywizujących i integrujących seniorów nie
wymaga wysokich nakładów finansowych. Z tej perspektywy prowadzenie klubu
seniora, warsztatów dla seniorów w domu kultury, tworzenie banków czasów poza
chęciami i pozytywną energią, nie wymaga tworzenia wysokobudżetowych projektów.
MERYTORYCZNY SPOŁECZNIK
24.09.2015